Ayakkabı Sektörü
1950 yılından itibaren ayakkabı sektörü büyük bir ivme kazanmıştır. Küçük sanayi görünümünden çıkarak son yıllarda önemli gelişmeler kaydetmiştir. Geçmiş yıllarda yapılan makine parkı yatırımları ayakkabı sektöründe sanayileşmeye büyül katkı sağlamıştır. Sektörün büyümesi ile birlikte askeri ayakkabıkar, botlar ve iş ayakkabı üretiminde de hızlı bir gelişme gerçekleşmiştir. Uluslararası standartlara uygun üretimlerin gerçekleştiği ayakkabı sektöründe Avrupa Birliği ülkelerine de ihraç edilmeye başlanmıştır.
Ayakkabı üretimi ve sanayileşmesi kapasite olarak gelişmiş olup çeşitlilik açısından da oldukça zenginleşmiştir. Ayakkabı yan sanayi başta İstanbul yer almak üzere, İzmir ve Ege Bölgesi, Konya ve Gaziantep’te yoğunlaşmıştır.
İhracat için çaba sarf eden üreticiler, müşterilere ve ilgili markalara göre üretim yapmaktadırlar. Türkiye ayakkabı sanayisi ve ayakkabı yan sanayisi çevre konularında son derece hassas davranarak üretimlerine devam etmektedir. Araştırma ve geliştirmenin getirmiş olduğu yenilikler sayesinde modaya uygun tasarımlar hazırlanmaktadır.
Türk ayakkabı sektörü 1990’lı yıllarda ilk olarak Rusya pazarı üzerinde canlanarak 1997 yıllarında 200 milyon doları aşan ihracat rakamlarına ulaşmıştır. Daha sonraki yıllarda yaşanan Rusya’daki kriz nedeni ile Türk ayakkabı sektörüde büyük ölçüde etkilenmiştir.
Ayakkabı sektörü 2002 yıllarından sonra toparlanma sürecine girmiştir. 2010 yılında 395,6 milyon dolar olan ayakkabı ihracatı 2018 yıllarında bu rakam 887,6 milyon dolar seviyesine çıkmıştır.
Ayakkabı Sektöründe İhracat
Ayakkabı sektöründe ihracat kalemlerini ürün gruplarında inceleyecek olursak, yaklaşık %45,5’ini yüzü deriden mamul olan ayakakbıların oluşturduğu görülmektedir. 2019 yılında yüzü deriden mamul ayakkabı ihracatı ise 415 milyon seviyesine çıkmıştır.
Dünya ayakkabı ihracatında, lider konumunda olan ülke Çin’dir. 2019 yıllarında 47,9 milyar dolarlık ayakkabı ihraç ederek dünya ihracatının %31,2’ni gerçekleştirmiştir. Türkiye ayakkabı ithalatında ilk sırada 142 milyon Amerika Birleşik Devletleri ile Çin yer almaktadır. Bu ülkeyi 129 milyon ABD doları ithalat ile Vietnam izlemektedir. Bu iki ülke Türkiye toplam ithalatın %55’ini karışlamaktadır. Ticaret bakanlığının açıkladığı veriler doğrultusunda 2019 yılında ayakkabı ihraç ettiğimiz başlıca ülkeler arasında Rusya Federasyonu, Irak, Almanya, İspanya ve Suudi Arabistan yer almaktadır. 2019 yılında söz konusu beş ülkeye 32 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilmiştir.
Ayakkabı moda dünyasının tasarımlarına öncülük yapan ve dünya pazarına yüksek kalitede ürünler sunan Avrupa Birliği Ayakkabı Endüstrisi üretim miktarını artırmaktan ziyade daha iyi tasarım, daha kaliteli malzeme ve daha rahat ayakkabı üretimiyle daha yüksek katma değer elde etmeye yoğunlaşmıştır. Bu yüzden de dünya ayakkabı üretiminde miktar olarak ancak %3’lük bir paya sahiptir. Yüksek iş gücü maliyeti nedeniyle Avrupa Birliği’nin dünya ayakkabı üretimi içindeki payı da her geçen gün azalmaktadır.
Türkiye’de Ayakkabı Sektörü
Türkiye’de ayakkabı sektörü üretim ve çeşitlilik açısından oldukça zengindir. Taban, ökçe, kalıp, vardola gibi bir çok malzeme ihraç edilebilmektedir. Ayakkabı yan sanayisi İstanbul başta olmak üzere, Konya ve Gaziantep, İzmir ve Ege bölgelerinde üretim ve ihracat oldukça yüksek seviyededir. 500 milyon çift üretim kapasitesinin olduğu söylenen ayakkabı sektöründe, ortalama olarak 280.000 çift ayakkabı üretimi yapılmaktadır. Sektörde genel olarak askeri ayakkabılar, botlar ve iş ayakkabıları üretimi daha çok hızlanmıştır. Uluslararası standartlara uygun üretimin gerçekleştirildiği bu sektörde CE işareti bulunan ayakkabılar ülkemizde satışa sunulmakta ve diğer Avrupa Birliği ülkelerine ihraç edilmektedir.Türkiye’de ayakkabı sektöründe 300.000 kişinin çalıştığı ve bunun 20.000 kişilik grubunun ise sanayileşmiş bir biçimde olduğu kayıtlara geçmiştir. Kalan 280.000 kişilik grubun ise sanayileşmiş işletmelerde istihdam edildiğinden söz edilmektedir.Sosyal güvenlik Kurumu’nun son yıllarda yayınladığı verilere göre deri mamulleri sektöründe 65.813 kişi istihdam edilmektedir.